Dalağımız sol kaburga altında bulunan bir organdır ve bugünlerde Dalak büyümesinin sebepleri unsuru ile gündemde olmuştur. Enfeksiyonlar, karaciğer sorunu ve ek olarak bazı kanserler de dahil olmak üzere birçok hastalık dalak büyümesi de denen splenomegaliye neden olabilir.
Dalak Büyümesi Nedir?
Splenomegali, rutin muayenelerde sıklıkla bulunan ve bazen semptomlara neden olmadan gözlemlenen bir semptomdur. Dalak büyümesinin ne olduğunu ve sonuçlarını daha iyi anlamak için, önce vücuttaki sorumlulukları hakkında konuşmak gerekir.
Dalak, karın sol tarafında karın yakınındaki göğüs kafesinin altında bulunur. Yumuşak ve süngerimsi bir organdır. Dalağın ana görevleri şunlardır:
- Eski, hasarlı kan hücrelerini filtreler ve yok eder.
- Beyaz kan hücreleri (lenfositler) üretme işlemi görür.
- Enfeksiyonu önlemek için hastalığa neden olan organizmalara karşı yapılan ilk savunma burada gerçekleşir.
- Kan pıhtılaşmasına yardımcı olan kırmızı kan hücrelerini ve trombositleri depolama konusu uzmanıdır.
Dalak Büyümesinin Belirtileri Nelerdir?
Bazı durumlarda splenomegalinin semptomları olmamasına rağmen, bazen aşağıdaki semptomlar görülebilir:
- Sol üst kadranda ağrı sol omuza yayılabilir
- Yedikten sonra mide basıncı nedeniyle şişmiş veya kolayca doymuş hissetmek
- Anemi
- Yorgunluk
- Yaygın enfeksiyonlar
- Kolay kanama
Bu belirtiler karşısında kesinlikle bir uzman yardımı alınmalıdır.
Dalak Büyümesinin Sebepleri Neler?
Çeşitli enfeksiyonlar ve hastalıklar splenomegaliye neden olabilir. Bazı durumlarda, tedavi yöntemine bağlı olarak splenomegali geçici olabilir. Splenomegalinin nedenleri aşağıdaki gibi listelenebilir:
- Mononükleoz tarzı enfeksiyon çeşidi
- Frengideki enfeksiyon veya kalbin iç zarının enfeksiyonu enfeksiyonlar (endokardit)
- Sıtma gibi paraziter enfeksiyonlar
- Siroz ve karaciğeri etkileyen diğer hastalıklar
- Çeşitli hemolitik anemi türleri (kırmızı kan hücrelerinin erken yıkımı ile karakterize bir hastalık)
- Lösemi ve miyeloproliferatif tümörler gibi kan kanserleri
- Hodgkin hastalığı gibi lenfomalar Gaucher adlı hastalık ve Niemann-Pick adındaki hastalık gibi metabolik hastalıklar – Dalakta veya karaciğerde kan basıncı veya bu kan damarlarında kan pıhtıları
Bu durumlar Dalak büyümesine neden olmaktadır.
Dalak Büyümesi Risk Faktörleri
Her yaştan insan dalağı geliştirebilir. Bununla birlikte, aşağıdaki popülasyonlar daha yüksek risk altındadır:
- Çocuklar ve gençler genelinde mononükleoz enfeksiyonundan muzdarip kişiler
- Gaucher hastalığı sahipleri
- Niemann hastalığı hastaları
- Karaciğer ve dalağı etkileyen diğer kalıtsal metabolik hastalıkları olan kişiler
- Sıtmanın görüldüğü bölgelerde yaşayan veya seyahat eden kişiler
Bu kişiler dalak büyümesine karşı pozitif etkiye sahiptirler.
Dalak Büyümesi Nasıl Teşhis Edilir?
Splenomegali genellikle fizik muayene sırasında bulunur. Doktorunuz bunu genellikle sol üst karnı nazikçe inceleyerek hissedebilir. Doktorunuz, aşağıdaki testlerden bir veya daha fazlasını talep ederek splenomegali tanısını doğrulayabilir:
- Kan testleri
- Dalağınızın boyutunu ve diğer organları sıkıştırıp sıkıştırmadıklarını belirlemek için ultrason veya bilgisayar ile yapılan tomografi taraması
- Manyetik rezonans görüntüleme dalağın kan akışını izleyebilir
Splenomegali tanısı her zaman görüntüleme gerektirmez. Bununla birlikte, doktorunuz bir görüntüleme muayenesi yapmanızı tavsiye ederse, genellikle ultrason veya MR için özel preparatlara gerek yoktur. CT taraması yapıyorsanız, testten önce yemekten kaçınmanız gerekebilir. Hazırlık gerekiyorsa, doktor sizi önceden bilgilendirecektir.
Bazen splenomegalinin nedenini bulmak için karaciğer fonksiyon testleri ve kemik iliği testleri gibi daha fazla test gerekebilir. Bu testler venöz kandan daha ayrıntılı kan hücresi bilgisi sağlayabilir.
Kemik iliği biyopsisi adı verilen bir prosedürde, katı bir kemik iliği örneği toplanabilir ve kemik iliği örneğinden kemik iliği çıkarılabilir. Birçok durumda, iki işlem aynı anda gerçekleştirilir. Sıvı ve katı kemik iliği örnekleri genellikle pelvisten alınır. Küçük bir kesi ile iğne kemik içine yerleştirin. Testten önce rahatsızlığı gidermek için genel veya lokal anestezi verilir.
