Kullanıcılar “kan grubu ne zaman belli olur?” şeklindeki soruları sıkça iletebilmektedir. Kan grubu ölçümü ile ilgili birçok çeşit ve amaçta cihazlar bulunabilmektedir. Bunların yanı sıra kan grubu ölçümü antijen-antikor tayini ile de yapılabilmektedir. Kan grubu tahlili steril koşullarda yapılması gereken bir tahlildir. İşinin ehli doktorlar tarafından yapılmalıdır. Aksi durumda yanlış sonuçlarla karşılaşmak olasıdır. Kan grupları klasik anlamda A, B ve 0 kullanımı yaygın olan bir sınıflama dahilindedir. Sağlık konusu en önemli konulardandır.
Ayrıca Rh da kan grubu belirlenmesinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. Bir kişi mendel kalıtımı dahilinde anne ve babasından birer gen parçası alarak kan grubu belirlenmektedir. Kan grubu bazı durumlarda değişkenlik gösterebilmektedir. Bu durum bir maligniteye işaret olabileceği gibi bir mutasyon sonucu da oluşmuş olabilir. Bu durum genel itibariyle vücut dengesi tarafından çözümlenen bir tablo oluşturur.
Kan Grupları Nelerdir? Ne İşe Yararlar?
Kan grupları klasik anlamda bildiğimiz A, B, 0 gruplarından oluşmaktadır.
Şu şekilde bir sınıflama yapmak mümkündür:
- A antijeni taşıyan kişiler homozigot durumda A grubuna dahildir.
- A antijeni taşıyan ve B grubu da bulunan heterozigot durumda AB grubuna dahildir.
- B antijeni taşıyan kişiler homozigot durumda B grubuna dahildir.
- B antijeni taşıyan ve A grubu da bulunan heterozigot durumda AB grubuna dahildir.
- Herhangi bir antijen taşımayan, sadece antikor barındıran kan grubu 0 grubuna dahildir.
- Her iki antijeni de taşıyan heterozigot kan grubu Ab grubuna dahildir.
Kan grupları tayininde A ve B antijenleri esas alınmaktadır. Ayrıca A veya B antijeninin alleli olarak antijen barındırmayan yani 0 grubu barındıran durumlar ilgili kan grubuna dahil olduğunu söylemek mümkündür.
Kan Transfüzyon (Aktarım) İşlemlerinde Kan Gruplarının Önemi
Kan transfüzyonu kanın bir kişiden diğer bir kişiye aktarımını tarifler. Bu durum bazı durumlarda gerçekleştirilir. Kan transfüzyonu her durumda gerçekleştirilebilen bir tablo değildir. Endikasyonları olup bu endikasyonlar dahilinde bir transfüzyon gerçekleştirilir. Endikasyonlar ancak bir doktor tarafından sorgulanabilir ve kan transfüzyon kararı sadece bir doktor tarafından alınabilir. Kan grupları arasında önemli bir sınıflandırma olan A, B, 0 grupları dahilinde kan transfüzyon işlemleri yürütülmektedir.
Ancak özellikle onkoloji bilim dalı dahilinde minör gruplar önemsenebilmektedir. İmmün supresif ilaç kullanımı dahilinde bu daldaki hastaların reject yani ret reaksiyonları sıkça olabilmektedir. Vücudun kanı reddetmesi demek ciddi reaksiyonlar demektir. Kan çalışmaları bu sebeple hassas olarak yönetilen reaksiyonlardır. Bu çalışmalarda dikkatli olunması gerekmektedir. Kan transfüzyonu yasalarla korunan bir işlemdir. Kişilerin kan değişim işlemleri sadece bir doktorun görüşü doğrultusunda gerçekleştirilebilmektedir.
Majör Kan Grupları Nelerdir?
Majör kan grupları arasında en önemli bilinen faktör A, B, 0 kan grubudur. Bu grup sosyolojik olarak daha kolay anlaşılacağı için kullanılmaktadır. Medikal anlamda acil durumlar dışında bu gruplardan fazlası gerekebilmektedir. Kan grubu çalışmalarının artırılması dahilinde majör kan gruplarına olan bilinç ve duyar da artmıştır.
Minör Kan Grupları Nelerdir?
Minör kan grupları hemoglobinin üzerinde taşıdığı küçük antijenler üzerinden yürütülen çalışmalar sonucunda bulunmuştur. Bu antijenler reaksiyonların oluşmasında düşük oranda rol almaktadır. Kan gruplarında Dufy gibi önemli minör gruplar vardır. Ancak bunlar sadece özel durumlarda match – dismatch oranlarını pozitife yaklaştırmak için istenmektedir. Bu sebeple de medikal anlamda anlamlı bilgiler içerebilirler.
Kan Grubu Nasıl Anlaşılır?
Kan grubu tayininde otomatize sistemler yaygınlaşmıştır. Neredeyse her hastanede bulunan bu otomatize sistemler sayesinde kısa bir süre içerisinde kan grubunun tayin edilmesi mümkündür. Kan grubu tayini özellikle transfüzyon öncesi, ehliyet alımı gibi önemli işlemlerde gerçekleştirilmektedir. Kan grubunun belirlenmesinde çeşitli cihaz ve yöntemler bulunmaktadır. Kan grubunun anlaşılmasında önemli bir çalışma da manuel çalışmadır.
Manuel çalışma antikor – antijen reaksiyonu üzerine bir çalışma içerir. Normal fizyoloji içerisinde antijen ile antikor birleşmesi dahilinde çökelti oluşur. Antijen antikor birleşmesi birçok konuda kılavuz olarak kullanılır. Yapılan çalışmada 8 kan damlasına gerekli antikorlar damlatılarak kan grubu tayini yapılır. Bu durum basit bir işlem olsa bile güvenilir ellerde yapılması gereklidir. Kan alma işlemlerindeki dikkatsizlik ciddi sonuçlara yol açabilir.
Antijen – Antikor Nedir? Reaksiyonları Nelerdir?
Antijen vücudun ürettiği, o yolda olduğunu belirten maddeler olarak tariflenir. Yani bir kişi A grubu kan grubuna dahil olduğunda A antijeni üretir. Bu durum da kanda A antijeni bulunması olarak tariflenebilir. İşte antijen antikor kavramları bu şekilde tanımlanabilir. Bir kişi bulunduğu bünyeye dair antijenler içerirken kendisinde bulunmayan ürünlere dair de antikor içerir.
Yani bu durum az önceki örnek üzerinde:
- A grubuna dahil olan kişiler A grubu antijeni içerir.
- A grubuna dahil olan kişiler B grubu antikoru içerir.
Şeklinde tanımlayabiliriz. Kan çalışmaları da antijen antikor çökelmeleri prensibi üzerinden fonksiyon görür. Yani A grubuna dahil bir kişinin kanına Anti-A ya da A antikoru damlatıldığında çökelme olacaktır. Bu çökelme reaksiyonu kişinin A antijeni içerdiğine yönelik bilgiyi ortaya çıkarır. Buradan bir çıkarımla da A kan grubuna dahil olduğu gözlenir.
Kan Grubu Çalışmaları
Kan grubu çalışmaları özellikle reject reaksiyonları dahilinde artırılmıştır. Bu alanda son dönemde yapılan çalışmalar dahilinde minör kan grupları bulunmuştur. Minör kan grupları dahilinde de uyumlar tespit edilerek yapılan çalışmalarda reddedilme reaksiyonlarının azaltılması sağlanmıştır. Kan grubu çalışmaları içerisinde en çok ilgi duyulan çalışmalar ise match – dismatch (uyum – uyumsuzluk) çalışmalarıdır. Bu çalışmalar dahilinde de revaçta bir konu oluşmaktadır. Bu durum da kan grubu çalışmalarına daha fazla yönelmesine yol açmaktadır.