Hayatına yeni başlayan bebeklerin ilk aylarında sıklıkla karşılaşılan durumlardan bir tanesi de bebeklerde sarılık oluşumudur. Bebekler zamanında doğmuş olduklarında ortalama %60’ında, erken doğduklarında ise %80’inde görülen bir hastalıktır. Hekim tarafından kontrol edilmesi gereken bir durum olmasına karşılık anne ve babanın da gözlemi sonucunda elde edilir.
En çok fark edilen durum genelde bebeğin teninin ve son olarak da göz bebeklerinin hafif sarı şekline gelmesidir. Çok farklı nedenlerden kaynaklanan hastalığın genel hatları ile sebebine bakıldığında bebeklerin karaciğer kapasitesinde biriken bilirubin maddesi gösterilebilir. Bunun birikmesinin nedeni de bebeğin anne karnından çıktıktan sonra artık farklı üretimler ile karşı karşıya olmasıdır. Bir anlamda değişim ve uyum sorunu demek yanlış olmaz.
Neden Sarılık Oluşur?
Yeni anne ve baba olan kişilerin de aklına takılan ve bazen korkutucu duruma gelen bu hastalığın nedeni çeşitlidir. Ama bebeğin anne karnındaki alyuvardan daha farklı alyuvara sahip olmak zorunluluğundan doğar. Anne karnındaki yapısından farklı bir yapıya dönüşmesi gereken bu alyuvarlar hızla çökmeye başlar. Doğal bir süreçtir. Yıkılan alyuvarların karaciğer tarafından yok edilmesi veya işlenmesi gerekir. Bebeklerin karaciğer kapasitesi ise yeterli olmaz. Kanda ve dokularda sarı renkli bilirubin birikmeye başlar. Bu durum da kendini bebeğin dokusunda ve son olarak da gözünün beyaz kısımlarında belli eder. Anlaşılması da bu şekilde olur.
Ne Kadar Sürer?
Çok sık görülmesine karşılık bebeklerde karşılaşılan sarılık gözden kaçırılmaması gereken bir süreçtir. Yeni doğan sarılığı olarak adlandırılan türü bebeğin ilk bir hafta içerisinde karşılaştığı bir olaydır. Billirubin seviyesi kontrol edilen bebekte anne sütü alımına da bağlı olarak 3-5 gün içerisinde pik yapma gözlemlenir. Ardından yavaş yavaş azalması gerekir. Azalmaması halinde doktor kontrolü ve ölçüm şarttır. Bunun için mutlaka dikkat edilmelidir. Bebeklerde 2-4 hafta arasında gelişen dönemde sarılığın tamamen geçmesi beklenir. Geçmemesi halinde farklı tedavilerin uygulanması şarttır.
Sarılık Sonucunda Neler Olabilir?
Her bebekte görülür olması sarılığın sıradan bir hastalık olduğu fikrini doğurmamalıdır. Çünkü sarılık sonuçları ağır olabilen bir dizi etkeni de beraberinde getirir.
Gözden kaçırılmaması gerektiğinin söylenmesi de bunlar nedeniyledir:
- Yavaş refleksler,
- Uyku hali,
- Derin uyku ve uyandıramama,
- Kusma,
- İdrar renginde koyuluk,
- Ateş,
- Eşlik eden havale,
- Tiz ve sessiz ağlama şeklinde ortaya çıkar.
Bu belirtilerin sonucunda bebeklerin ağır sarılık geçirdiği sonucuna ulaşmak zor olmaz. Bebek ölümlerinin de fazla olduğu bir dönemdir.
Sarılığın Kötüleşmesi ve Işın Tedavisi
Bebeklerde görülen sarılığın ciddi bir seviyeye ulaşması durumunda geç kalmadan ışın tedavisi alınması gerekir.
Işın tedavisinin alınması için:
- Bebeğin 2 haftadan uzun süredir sarılık olması,
- Değerin 15 mg üzerinde olması,
- Yapılan tedaviye rağmen düşmemesi
gibi şartlar aranır. Kalıcı şekilde zarar vermemesi adına ışın tedavisine alınır. Tedavi sürecinde bebek çıplak hale getirilir. Sadece gözleri kapatılır. Verilen ışınlar ile bağırsak emilimi düzene girer. Anne sütü takviyesine devam edilir. Sarılık bu aşamaya geldiğinde amaç bebeğin beyninin zarar görmesini engellemek olur. Yeterli sıvı ve beslenme öncelik haline gelir.
Kanın Değiştirilmesi Seçeneği
Bir başka ve son seçenek ise bebeğin beynini korumak adına sarılığın tedavisinde kan değişimi yapmaktır. Motor ve zeka gelişiminde sorun olmaması adına billirubin seviyesi 25 mg üzerinde olduğunda bebeğin kanı değiştirilir. Buna bebekle ilgilenen doktorun karar vermesi gerekir. Çünkü bebeğin başka hastalığının olup olmadığına da bakılmalıdır. Riskli olmadığı gibi aynı zamanda hayat kurtaracak kadar önemli bir işlemdir.